Асқазан қыжылы өңештің жолында, төс астында байқалатын ашу сезімі. Ол шарт бойынша ас ішкеннен соң және науқас жатарда пайда болады. Қыжылдың себебі асқазандағы қышқыл заттардың толық емес жабылған сфинктер арқылы өңештің шырышты қабығына кері ақтарылуы.

Гипертониялық ауру (ГА) – негізгі клиникалық симптомы артериалды қысымның жоғарылауы болып табылатын кесел. Бұл дерт өз дамуында үш сатыдан өтеді. Үш сатыға мынадай шағымдар тән: бас ауруы, нашар ұйқы, жоғары мазасыздану, жадтың, еңбек ету қабілетінің төмендеуі.
 

Бұл бірінші реттік туберкулезге тән кесел түрі. Мұнда өкпеде ерекшеліктік қабыну ошақтары (бірінші реттік аффект) мен регионарлы бронхоаденит анықталады. Кейде кесел жасырын сипат иеленеді, бірақ көбіне жеделден төмен басталады және дененің субфебрилді температурасы, тершеңдік, шаршау, аздаған құрғақ жөтел байқалады.
 

Туберкулезге шалдыққан науқастардың ерте және дер кезінде анықталуы оның тез және толыққанды сауығуына қажет маңызды шарт болып табылады. Сондай-ақ туберкулезді ерте, бастапқы даму сатыларында анықтау оның таралуының жолын кесуге ерік береді. Бұл туберкулездік жұқпаның профилактикасы үшін шешуші мән иеленеді.
 

Туберкулезі бар науқастарды емдеу организмнің жеке ерекшеліктерін (жас шамасын, дене массасын, функционалдық жүйенің жай-күйлерін, қосымша кеселдердің болуын) ескере отырып кешені түрде жүргізіледі.

Әлеуметтік профилактика – бұл әмбебап сипаттағы шаралар кешені, оның туберкулездің алдын алудағы маңызы орасан зор.
Профилактикалық шаралар экологиялық жағдайды жақсартуға, кедейшілікпен күресуге, азаматтардың материалдық бақуаттылығын, жалпы мәдениетін және әлеуметтік сауаттылығын арттыруға бағытталған.

Туберкулез жұқпасының тез таралуына миграциялық, демографиялық және әлеуметтік (социалдық) факторлар күшті әсер етеді.
Бұған мыналар куә:
 

Санитарлық профилактиканың мақсаты – дені сау адамдардың туберкулез микобактерияларымен (ТМБ) жұқпалануынан сақтандыру. Санитарлық профилактиканың нысандары: ТМБ бөлетін көздер және туберкулез қоздырғышының берілу жолдары.

Пероралдық улануда (уытты зат ауыз арқылы түскен кезде) жедел көмек бригадасын шұғыл шақырыңыз. Болған оқиғаның жай-жапсарын пысықтаңыз (дәріден уланғанда келген медицина қызметкеріне дәрінің қорабын көрсету қажет).
 

Жүктілік кезіндегі қол мен аяқтың ісінуі жиі кездесетін құбылыс. Ең алдымен олар қан мен лимфаның ағуының бұзылысынан, сондай-ақ организмдегі сулық тепе-теңдіктің бұзылуынан туындап, қан тамырлық жүйенің күшті өзгерістеріне жетелейді.