Ғылыми және арнайы әдебиеттерде психобелсенді затардың (ПБЗ) және есірткілік заттардың бірнеше анықтамалары бар.
Психобелсенді заттар деп адамның психикалық жай-күйін өзгертуге қабілетті және эйфория (жоғары эмоционалдық жай-күй), галлюцинациялар, психикалық ынталану мен басқа феномендерді шақыра алатын бұйымдар түсініледі.
Осылайша, ПБЗ-ға төмендегі заттар мен бұйымдарды немесе аддиктивті заттарды жатқызуға болады:
1. Темекі – темекі бұйымдарының барлық түрлері.
2. Шәй – чифир түрінде, қою кофе.
3. Алкоголь – алкогольдік ішімдіктердің барлық түрлері, оның ішінде әлсіз алкогольді сусындар (сыра, джин-тоник және с.с.).
4. Есірткілер – медициналық емес мақсатта тұтынылатын бұйымдар, есірткілік заттар.
5. Дәрігердің нұсқауынсыз қолданылған дәрілік препараттар.
6. Ұшпалы уытты заттар, тұрмыстық және өнеркәсіптік химиялық уытты бұйымдар.
ПБЗ-ды шектен тыс тұтыну – бұл теріс (негативтік) медициналық және әлеуметтік зардаптар иеленетін психобелсенді заттарды дәрігер нұсқауынсыз бірнеше мәрте қолдану.
Егер ПБЗ-ды шектен тыс қолдану жиілігі мен ұзақтығы бойынша белгілі бір шекарадан асып кетсе, ал бұл ПБЗ-тың түріне байланысты, онда ауыртпалы тәуелділіктің қалыптасқаны туралы, яғни психикалық тәуелділік жөнінде айтады, одан соң кеселге жетелейтін физикалық тәуелділік пайда болады.
Кейбір кең тараған ПБЗ жетелейтін жағдайлар:
- темекі бұйымдарын шектен тыс тұтынғанда – шылымқорлық;
- қою шәйді шектен тыс тұтынғанда – чифиризм;
- алкогольді ішімдіктерді шектен тыс тұтынғанда - араққорлық (алкоголизм);
- есірткі бұйымдарын шектен тыс тұтынғанда – нашақорлық (наркомания);
- уытты заттарды шектен тыс тұтынғанда – уытқұмарлық (токсикомания).    

Гулаим Шариповна СЕЙЛХАНОВА,
дәрігер нарколог,
“облыстық наркологиялық орталығы” МКҚК

Сурет shkolazhizni.ru сайтынан алынды